‘Voordat we besloten om de kerk te sluiten, hebben we eerst geprobeerd om netten onder het gewelf te hangen en zo de stukken kalk op te vangen’, vertelt Riet Blom, vicevoorzitter van de Sint Martinus Parochie in Utrecht en lid van de bouwcommissie. ‘Na een tijdje vielen de stukken ook van andere plekken op de grond en moest de kerk echt sluiten voor restauratie.’ Dankzij een subsidie vanuit het Parelfonds en meerdere giften van kerkgangers kon de restauratie uitgevoerd worden.

Ontkerkelijking
Toen de deuren van de kerk dicht gingen in 2016 was het niet zeker of ze na verloop van tijd überhaupt weer open zouden gaan. ‘Moet je in deze tijd dat kerken juist sluiten nog wel opengaan?’ vraagt Riet zich af vanwege de ontkerkelijking in Nederland. Vooral oudere mensen maken nog dagelijks gebruik van de kerk. En als deze voor een lange tijd gesloten zou blijven is het onzeker hoeveel mensen er nog terugkomen. Voor de sluiting kwamen er gemiddeld 100 tot 120 kerkgangers in de weekenden.

Ondanks de twijfels is er toch besloten om de restauratie aan te gaan. ‘In 2019 besloten wij dat het het toch wel waard was om te gaan renoveren. De kerk trok altijd al veel mensen, ook van buiten de stad en er werden veel vrijwilligersactiviteiten georganiseerd. Tenslotte ligt de kerk enorm gunstig, midden in de stad aan de gracht. 'Een prachtige plek’. 

Toen de renovatie van start ging in 2019 kwam de bouwcommissie erachter dat er veel meer aan de kerk gedaan moest worden dan het oog liet zien. Er was veel niet in orde, van schimmel onder de vloer tot scheuren in de muren. ‘Alles in de kerk moest weggehaald worden en opnieuw opgebouwd. De houten vloer moest eruit, het plafond hersteld. Alles werd geschilderd en gepleisterd,’ vertelt Riet. ‘Door deze enorme restauratie hebben we nu vloerverwarming. En is bij het priesterkoor is de originele verflaag uit 1840 weer zichtbaar. Laag voor laag hebben kunsthistorici deze oude verflaag tevoorschijn gehaald.’

De restauratie zelf heeft zo’n vier jaar geduurd. Er kwamen steeds meer mankementen aan het licht. En in 2020 lag alles plat door corona. De commissie kreeg te maken met het feit dat heel veel materialen niet meer geleverd konden, de economie lag stil. 'Die vertragingen hebben veel geld gekost. Maar vanwege een subsidie van het Parelfonds, giften van kerkgangers en wat er nog in ons eigen potje zat hebben we het rond gekregen.’ De restauratie is o.l.v Hylkema Erfgoed uitgevoerd. De Heeren Bouwmeester is de hoofdaannemer en zij hebben allerlei specialisten in dienst. De schilderingen in het priesterkoor en de zuilen van de kerk zijn door Claudia Jung en haar team gerestaureerd.

Alternatief
‘Tijdens de sluiting van de kerk boden wij wel een alternatief. Onze kerkleden konden vanaf het begin, in 2016, naar de zusters Augustinessen in het klooster verderop aan de gracht. Daar konden onze geloofsuitingen gevierd worden’, vertelt Riet.
Tijdens en na corona gebeurde er niet zo veel meer bij de zusters, de zusters zijn zelf al op leeftijd en wilde geen risico nemen. ‘Daarna was onze gemeenschap vooral in de  Sint-Aloysiuskerk te vinden.’

Behalve het parochiehuis is de kerk nu echt af. In het parochiehuis worden verschillende activiteiten aangeboden. Ook komen de kerkleden hier na een dienst voor een kopje koffie of thee. ‘Het parochiehuis gaan we ook nog aanpakken. In de koffiezaal komt dubbelglas en het plafond wordt geïsoleerd. En beneden komt de tafel van Tinus. Dat betekent dat we er een keuken gaan bouwen om wekelijks warme en gezonde maaltijden aan te bieden voor mensen die krap bij kas zitten of dakloos zijn. De kerk zelf zal tijdens deze verbouwing in 2024 gewoon open en toegankelijk voor mensen blijven.'

Blik in de toekomst
‘We zijn zo ontzettend blij met de restauratie. Het is gewoon echt prachtig geworden! Ik vind het heerlijk hoe schoon het hier nu is. We zijn ontzettend tevreden met het resultaat.’

De enige angst die Riet nog heeft is de nieuwe opkomst. ‘Je weet nooit hoeveel mensen na zo’n lange sluiting nog gebruik zullen maken van de kerk. Een aantal mensen zijn elders gaan kerken, sommige zijn overleden of moeten hun weg naar de Oudegracht weer vinden. Maar aan de andere kant hebben we al zo veel mooie ideeën die worden opgepakt. We gaan met een positief gemoed de toekomst in.’

De St. Augustinuskerk is in 1839/40 gebouwd door Karel Georg Zocher (1798-1863).
De neoclassicistische stijl is gebaseerd op de architectuur uit de Klassieke Oudheid.
Kerken die tussen 1824 en 1875 gebouwd zijn kregen financiële steun van de overheid.
Daarom worden zij ook wel waterstaatskerken genoemd.
De neoclassicistische bouwstijl van vaak terug te zien bij de waterstaatskerken

Opvallend aan de St. Augustinuskerk is dat hij 'verkeerd om' staat.
Doorgaans is het koor naar het oosten gericht maar dan zou in dit geval
de indrukwekkende voorgevel aan de kleinere Rozenstraat komen te liggen,
in plaats van aan de Oudegracht.
Vandaag de dag is de kerk dagelijks geopend en is iedereen welkom.
Alle dagen wordt nog de eucharistie gevierd.
De mis op zon- en feestdagen wordt opgeluisterd door het kerkkoor
‘Cantemus Domino’ dat is opgericht in 1856. 

(bron Kerken Kijken)

< naar bewoners-en-straten-overzicht