Steenweg
Voor de twee vermoorde joodse broers Joseph en Barend Straus zijn dinsdag 9 januari Stolpersteine gelegd in de Steenweg. Joop en Bobby (zoals hun roepnamen luidden) waren 20 en 18 jaar oud toen ze werden omgebracht door de nazi's. Joop ging naar de Bijzondere HBS op de Plompetorengracht en Bobby naar de Rijks H.B.S. aan de Kruisstraat.
Van de oudste van de twee (14-06-1922) is bekend, dat hij student Rechten en Economie was aan de Universiteit Utrecht. Hij werd er van verdacht van woonplaats te zijn veranderd zonder daartoe de vereiste vergunning te hebben. Met deze omschrijving werden joden aangeduid die waren ondergedoken. Als signalement werd gegeven: 'Lang 1.65 m, schraal aangezicht, bruine oogen, donkerblond haar'. Joseph werd op 30 juni 1942 door de Sicherheitsdienst gearresteerd in de buurt van het Franse Dijon. Mogelijk was hij onderweg naar Spanje om van daaruit naar Engeland te vluchten. De website www.joodsmonument.nl vermoedt dat hij of ter plekke is gefusilleerd of vanuit Frankrijk naar een vernietigingskamp in Oost-Europa is afgevoerd.
Vloeiblad van banketbakkerij Straus aan de Steenweg 27 © Het Utrechts Archief
De jongste van de twee broers, die op 27 september 1925 werd geboren, kwam 18 september 1943 in Westerbork terecht. Vermoedelijk is hij tijdens zijn onderduik in Nederland opgepakt. Drie dagen later moest hij op transport naar Auschwitz. Daar werd hij op 30 september 1943 vergast.
De ouders van de twee broers – Simon en Suze Straus – hebben beiden de oorlog overleefd. Zij zaten ondergedoken, in Utrecht. Simon overleed in 1956 in Utrecht; Suze stierf in 1989 op 98-jarige leeftijd.
De stenen zijn aangevraagd door een achterneef van de twee broers, namelijk door Utrechter Olav Straus. Zijn grootvader, Maurits Straus, was een broer van Simon Straus, de vader van de twee vermoorde broers. Simon Straus had sinds 1916 een banketbakkerij aan de Steenweg 27, waar nu de zaak van Fred de la Bretonnière gevestigd is. De bakkerij stond bekend om zijn boterkoek, gemberkoek en amandelkoek. Olavs grootvader Maurits Straus woonde op Oudkerkhof 15-bis; hij was getrouwd met een katholieke vrouw.
Simon en Maurits waren onderdeel van een groot gezin. 'Drie broers en één zus van hen zijn vermoord, met hun partners. Bij twee gezinnen zijn ook alle kinderen omgebracht. Over de oorlog en het uitmoorden van de familie werd nooit gesproken', vertelt Olaf. 'Ik weet niet veel over mijn achterooms en -tantes'. Hij heeft de struikelstenen aangevraagd omdat hij het belangrijk vindt 'dat we blijven bedenken wat er gebeurt als een samenleving onverdraagbaar is'.
Foto bovenin © Michael Kooren