De gesloten rij portiekwoningen hier aan de Croeselaan doorkruist de toekomstige geplande ruime stedelijke opzet voor het Beurskwartier. De huizen worden afgebroken, eigenaren uitgekocht en huurders krijgen verderop, in het L-vormige woonblok De Foreest, een appartement. De tuin moeten ze inleveren.
 
Pet ‘Dankzij de gemeente hebben de bewoners onderling een enorme binding. Het zijn een stuk of vijftig mensen, waaronder een Chinese man en twee families met Marokkaanse wortels. Wij zijn als het ware samengeklonterd door het vele overleg en hebben er in de onderhandelingen uitgehaald wat mogelijk was. Twee, drie jaar geleden zijn de gesprekken met de gemeente begonnen. In 2025 is de Foreest, onze vervangende woonruimte, klaar. Uit ervaring weet ik dat het zomaar nog 10 jaar kan duren’.

Het atelier van Pet is op de Jutfaseweg. Daar staan de caravans en de loodsen vol indrukwekkende verzamelingen. Pet presenteert onze welvaartsresten. Zijn door het land reizende caravans en loodsen zijn bekleed met gesorteerde verzamelingen; wegwerpaanstekers, Barbies, pennen, actiepoppen, kikkers, flessendoppen. Je kan het zo gek niet bedenken. De objecten zijn met aandacht ingenieus samengebracht. Elk dopje krijgt zijn ‘podium’. Alles wordt geordend op vorm en kleur.
In 2014 presenteerde Pet een grote installatie in het Kröller-Müller Museum. Het werk, Circle of clothes, is gebaseerd op het feit dat een vrouw gedurende haar leven gemiddeld 2400 kledingstukken bezit.
 
Met name voor iemand die gefascineerd is door onze consumptiemaatschappij is het niet te verteren dat de lange rij huizen aan de Croeselaan afgebroken wordt. ‘Hoezo een duurzaam Beurskwartier als je deze degelijk gebouwde woningen afbreekt? Ik ben voor spaarzame duurzaamheid, restjes opeten’. 

De huizen zijn ontworpen vlak voor de Tweede Wereldoorlog door de Utrechtse architect Peter van der Wart (1901-1985). Hij gebruikte Utrechts plat, een ranke baksteen die kenmerkend is voor de hele Croeselaan. Twee verschillende kleuren bakstenen, gemetseld met verdiepte voegen. Bij de portieken is natuursteen gebruikt, de kolommen in de pui lijken de gevel naar boven te stuwen. Hogerop zijn ze afgedekt met zandsteen en onderin verdwijnen ze in gemetselde bloembakken. De licht gewelfde bogen in de portieken zijn bescheiden maar sierlijk.
Pet heeft een tuin van 6 meter diep, de 15 meter diepe tuin van de buren is daarmee verbonden. De woning is zogenaamde schakelbouw; een benedenverdieping met een slaapkamer en daarboven weer twee kamertjes.
 
Hier op de Croeselaan is de stadsvernieuwing, waarin groen en duurzaamheid hoog in het vaandel staan, al begonnen. Het beeldenpark voor het huis van Pet is er een voorbeeld van.
Onder de aarde ligt een laag van gebroken kalksteen voor de afwatering van de straat. Het regenwater stroomt via gangbare regenputten naar ‘kratten’ met gebroken kalksteen. Via holle tussenruimten onder de rijbaan sijpelt het dan gefilterd de zanderige ondergrond in.
Voor het brede fietspad is een nieuw soort beton gebruikt waarvan bij de fabricage tot tachtig procent minder CO2 is uitgestoten. Pet ‘Maar afgelopen winter is het al kapotgevroren. Eerst horen wij verhalen over het mooiste duurzame fietspad in Nederland en de eerste de beste winter vriest het kapot. Als dat al niet lukt, dan vraag ik mij bijna af hoe andere plannen uitpakken’.
 
Geloof verloren
Pet en de buurtgenoten zijn volgens eigen zeggen wel goed op de hoogte gehouden door de gemeente van de plannen voor het splinternieuwe Beurskwartier, rondom het Jaarbeursterrein. Waar hij nu woont zullen straks 3000 woningen in een groot park staan; minimaal 35% sociale huurwoningen en 25% woningen voor het middensegment. In het autovrije gebied is veel groen in, op en om de gebouwen.
‘Wel had ik gehoopt dat wij meer inspraak hadden gehad bij de vervangende woonruimte. De gemeente vroeg 'wat wil je als je hier weg moet' en toen zeiden wij ‘hetzelfde’. Maar uiteindelijk is het 41 vierkante meter woonruimte geworden en geen tuin.’   
 
Over de realisatie van de plannen op het stuk grond dat vrijkomt na het afbreken van de huizen is Pet zeer uitgesproken. Hij volgt de informatiebijeenkomsten over het Beurskwartier. De gemeente haalt ideeën op bij de bewoners in deze fase.
‘De gemeente zegt meer sociale huur te willen bouwen. Bij de eerste twee grote woontorens in ons Beurskwartier bleek het al niet te lukken, kijk naar Wonderwoods met dure huur- en koopappartementen van rond de miljoen. Hoezo gaat het dan bij de volgende plannen wel lukken?’
‘De grond van een parkeerplaats brengt iets van 60.000 euro op. Dit gaat echt niet voor iedereen over een duurzame wijk neerzetten zonder auto’s met veel groen. Het stationsgebied gaat toch alleen over geld? Gewoon de posities verkopen, wat denk jij dan?’
 
Pet beschrijft enkele gemeentelijke plannen waar uiteindelijk projectontwikkelaars de dienst uitmaakten en de gemeente het nakijken had. ‘Kijk maar naar de geschiedenis van het gebied aan de overkant van het Merwedekanaal en wat er in Kanaleneiland is gebeurd. Mooie idealistische plannen van de gemeente. Dan opeens zegt de ontwikkelaar dat een éénkamer appartement 2000 euro per maand moet opbrengen. De gemeente roept dan ‘dat kan niet’ en daar blijft het vervolgens bij.
De stad wordt leeggezogen door ontwikkelaars van ver weg en dáár doet de gemeente dan zaken mee. Asjeblieft, sluit die gasten uit!’
 
 
Op het Jaarbeursplein presenteert Pet van de Luijtgaarden op 3 juli voor de laatste keer in Utrecht zijn duurzaamheidsdoolhof tussen 13 – 18 uur.
Met medewerking van Tegenwind, sing- en songwriter Maya en de Hemony Tapes.

Fotografie: Gert-Jan Peddemors

< naar bewoners-en-straten-overzicht