Het Genootschap van St. Jakob, gevestigd aan het Janskerkhof, werd 35 jaar geleden opgericht, niet vanwege het feit dat Utrecht in de middeleeuwen een belangrijke pelgrimsstad was met een aan sint Jacob gewijde kerk, met vele gasthuizen en zelfs een hospitaal, maar louter uit praktisch oogpunt. Peter Hesseling is sinds vijf jaar voorzitter. ‘Wie had toen ooit kunnen bevroeden dat het ledenaantal zou groeien van 168 naar ruim 14.000 en dat de Universiteit van Tilburg het initiatief nam tot oprichting van de Camino Academie.’

Codex Calixtinus Hesseling wijst op de facsimile-uitgave van de Codex Calixtinus in de vitrine in het huis van St. Jakob. ‘Dit was dé reisgids avant la lettre (12 eeuw), deze lag in kloosters en bevatte informatie over wegen vanuit Frankrijk, over dagetappes in Spanje, over adressen waar je kon logeren, over de bewoners in regio’s en hun eigenaardigheden en over Santiago. De hedendaagse pelgrim raadpleegt de website, wordt lid, ontvangt de pelgrimspas met het stempel van Utrecht om in pelgrimsherbergen te mogen overnachten en vertrekt.’

Boetedoening
Vroeger gingen mensen op pelgrimstocht naar Rome, Jeruzalem of Santiago vanuit devotie of als boetedoening voor een misdrijf. Tegenwoordig is het pelgrimeren niet meer gebonden aan een geloof. De pelgrim gaat op pad, lopend, fietsend, een enkeling te paard of met een ezel vanuit een persoonlijke keuze. Die kan spiritueel zijn, vanuit een behoefte aan reflectie of verwerking van een verlies. Na minimaal 100 km lopend of 200 km fietsend te hebben volbracht, meldt de pelgrim zich na aankomst in Santiago bij het pelgrimskantoor voor de pelgrimsoorkonde (de compostela). Hier wordt wel gevraagd naar de beweegredenen: religieus, cultureel of sportief. De creativiteit wordt ook gestimuleerd, dat bewezen pelgrims Jan Nuchelmans en Louis Grijp. Tijdens hun fietstocht naar Santiago in 1976 besloten zij tot oprichting van Practicum Muscae, de voorloper van het succesvolle Festival van Oude Muziek. De echte pelgrim slaapt niet in hotels, maar in albergues, die gemeenten, kloosters, parochies of particulieren aanbieden. Dat kan een bed zijn in een oude pastorie, in een kerk (Pamplona), in een oude stadstoren, een voormalige (kost-) school, een duiventil (Salviac) of een ander iconisch dikwijls historisch gebouw. In sommige locaties wordt een maaltijd aangeboden.

Hospitaleros
De albergues worden bemand door zeer betrokken vrijwilligers, die zelf de camino hebben gelopen. Hesseling: ‘In Santiago hebben we een eigen huiskamer, waar Nederlandse en Vlaamse pelgrims worden ontvangen. Het klooster Roncesvalles (200 slaapplaatsen), de eerste stop in Spanje na de Pyreneeën wordt sinds 2003 gerund door Nederlandse hospitaleros. Zij ontvangen de pelgrims en houden de locatie schoon, een reusachtige klus.’

Zonder mobiel
De meeste leden (jaarlijks 3500) die vertrekken zijn tussen de 60 en 75 jaar, maar corona heeft een bres geslagen, vertrek wordt nu uitgesteld. Ons genootschap is actief en dynamisch. Er zijn zestien regio’s, die bijeenkomsten en activiteiten organiseren. Vier keer per jaar verschijnt de ‘Jacobsstaf’ met inhoudelijke artikelen.

Ben je geïnspireerd en wil je graag meehelpen in de strijd tegen armoede? Ook DOCK zet zich hiervoor in! In 2022 zullen er bijvoorbeeld in de stad allerlei ontmoetingen plaatsvinden

Er is een digitale nieuwsbrief en een caminopodcast. Een werkgroep is opgericht om jongeren tot 18 jaar kennis te laten maken met het pelgrimeren. Ouders, die samen met hun kinderen al een route gelopen hebben, geven lezingen en scholen bieden een minicamino of meerdaagse tochten aan, waarbij de mobiel niet meegaat. ‘In de 35 jaar van ons bestaan is er veel veranderd, maar pelgrimeren, blijft een bijzondere en rijke ervaring met ‘Jacobusmomenten’, toeval of voorzienigheid? Daar kunnen velen over meepraten.’ •

< naar bewoners-en-straten-overzicht