Het is druk in het weekend op de groene wandelroute langs de singel tussen Weerdsluis en Paardenveld. Vrijwilliger Kaspar Hanenbergh ‘Dit is een leuk ding. Mensen komen langs en steken hun neus naar binnen ‘Wat is dit?’
De kraan staat in het water tegenover de ligplaats van de rondvaartboten van Schuttevaer. Vanuit de boten worden foto’s gemaakt.

‘De Stichting Stadskraan zoekt uit hoe ze de openstelling van de kraan het beste kan organiseren. Kaspar: ‘Vorige zomer zijn wij eigenlijk al opengegaan, maar nu maken wij een doorstart en hebben vrijwilligers nodig’.

De houten hijskraan werkt op menskracht en niet op de wind. ‘Als vrijwilliger zou je een hijsdemonstratie en informatie over de oorspronkelijke stadskraan kunnen geven. En je zou iets over de herbouw via het stageproject met jongeren kunnen vertellen. Nieuwsgierige bezoekers worden uitgenodigd om zelf te hijsen en de kraan te laten zwenken’.  

De Stichting Stadskraan nam jaren geleden het initiatief tot het bouwen van deze replica en nam stagiaires van mbo3 in de arm die zo houtbewerking in de vingers kregen. Binnenin de kraan zijn zware balken vakkundig met elkaar verbonden met houten duvels. Twee grote loopraderen met een doorsnede van 3,5 meter sturen via tandwielen een as aan waardoor buiten een touw met haak wordt opgehaald of gevierd. Een potje met reuzel ernaast, want het geheel moet wel gesmeerd worden.

De kap van de houten kraan kan ook draaien. Daarvoor zijn ook twee mensen nodig die binnenin de kraan met de klok meelopen en een houten draaiboom vooruitduwen. Zo kan na het hijsen de kraan zwenken. De vracht, in vroeger tijden vaak vaten met wijn en graan, werd zo op de kade gezet.

Twee nieuwsgierige Amerikaanse toeristen komen langs ‘Hallo, kunnen wij even kijken? Wat is dit, om heksen te wegen?‘ Nog geen minuut later zetten zij de kraan in beweging door in de houten raderen te lopen. De man merkt op dat je hier best een sportschool kan beginnen. Spierkracht wordt via de assen en raderen overgebracht in hijsen en zwenken. ‘Eigenlijk heel simpel.’

Kaspar ‘Dit soort kranen werd tussen 1405 en 1620 gebruikt. Er zijn geen bouwtekeningen van, maar wel afbeeldingen op oude schilderijen. De stadskraan op het schilderij Het Gezicht op de Ganzenmarkt en de Stadhuisbrug te Utrecht van de Utrechtse kunstschilder Joost Cornelisz. Droochsloot (circa 1585-1666) werd het uitgangspunt voor een bouwtekening waarmee de Stichting Stadskraan uit de voeten kon. Zo is deze replica tot stand gekomen.’

Het liefst had de stichting de kraan op de oorspronkelijke plek bij de Winkel van Sinkel gezet. Daar sneuvelde in 1837 de stadskraan tijdens het tillen van de te zware gietijzeren pilaren met vrouwenfiguren. Tegenwoordig is het daar te druk, Kaspar ‘Een logische plek leek hier bij de Monicabrug. Ooit stonden er bij de Weerdsluis ook kranen. De Oudegracht was een binnenhaven’.

‘Nu de kraan functioneert zoeken wij meer vrijwilligers. Als vrijwilliger hoef je natuurlijk niet alles te kunnen maar Engels en goed Nederlands zijn wel handig om het verhaal te vertellen.’
Sinds 4 mei is de kraan open op zaterdagmiddagen tussen 13 -17 uur.

Interesse om vrijwilliger te worden?
Aanmelden via de website
of post op facebook

De kraan in de 15de eeuw op het schilderij van Droochsloot (courtesy Centraal Museum). Kooplieden uit noord en zuid vervoerden hun waren over het water langs de Vaartse Rijn en de Vecht door de Oudegracht naar de stadskraan. De waar werd vervolgens naar de Waag (deel van het oude stadhuis) gebracht, geïnspecteerd en gewogen. Daarna werd er belasting geheven en konden de goederen verspreid worden over de stad.

Foto bovenin Kaspar Hanenbergh voor de kraan.

< naar bewoners-en-straten-overzicht