In weekend is er veel drukte op de groene wandelroute langs de singel tussen Weerdsluis en Paardenveld. ‘Mensen komen langs de hijskraan en steken hun neus naar binnen ‘hé wat is dit?’ De kraan staat aan het water tegenover de rondvaartboten en vanuit de open boten die langskomen wijs iedereen en maakt foto’s. Het is een leuk ding’ zegt Kaspar Hanenbergh, zelf vrijwilliger bij Molen De Ster in Lombok. ‘De Stichting Stadskraan wil nu  uitzoeken hoe wij de openstelling van deze kraan het beste kunnen doen. Vorige zomer zijn wij eigenlijk al opengegaan, maar nu maken wij een doorstart en hebben vrijwilligers nodig.’

De houten hijskraan werkt op menskracht en niet op de wind.' Als vrijwilliger zou je een hijsdemonstratie en informatie over de oorspronkelijke stadskraan kunnen geven. En je zou iets over de herbouw via het stageproject met jongeren kunnen vertellen. Nieuwsgierige bezoekers worden uitgenodigd om zelf te hijsen en de kraan te laten zwenken.' Een enorme houten as met aan weerszijden wielen (3,5 meter hoog) kun je laten draaien door erin te lopen. In vroeger tijden heetten de drijvers 'kraankinderen'. Het telt wel hoeveel gewicht je in de schaal legt, met meer gewicht ga je sneller rond. De katrol wikkelt het touw af of windt het op. Buiten gaat de lading dan omhoog of omlaag. Als er gehesen is moet er natuurlijk nog gezwenkt worden zodat de vracht van of op de kade terecht komt. Daarvoor zijn ook twee mensen nodig, zij duwen de draaiboom. De kap van de houten kraan, die doet denken aan tekeningen van Anton Pieck, kan zo simpel gedraaid worden.
Terwijl je binnenin loopt zie je door het raam de takel omhoog en omlaag gaan. Een potje met reuzel staat bij de as, want het geheel moet wel gesmeerd worden.

‘Dit soort molens werden tussen 1405 en 1620 gebruikt. Er zijn geen bouwtekeningen van, maar wel afbeeldingen op oude schilderijen.’ Naar aanleidingen van het schilderij Het Gezicht op de Ganzenmarkt en de Stadhuisbrug te Utrecht van de Utrechtse kunstschilder Joost Cornelisz. Droochsloot (circa 1585-1666) zijn er bouwtekeningen gemaakt en is deze replica tot stand gekomen. 

Het liefst had de stichting de kraan op de oorspronkelijke plek bij de Winkel van Sinkel gezet. Maar daar is het te druk, een logische plek leek bij de Monicabrug.
‘Ooit stonden hier, bij de Weerdsluis, ook kranen. De Oudegracht was een binnenhaven.’

De Stichting Stadskraan nam al jaren geleden het initiatief en nam stagiaires van MBO3 in de arm die zo houtbewerking in de vingers kregen. Enorme balken zijn met elkaar verbonden met houten duvels. Alleen de treden in het rad zijn met kruiskopschroeven vastgemaakt, extra veilig. 

Tijdens het gesprek met Hanenbergh gluren twee nieuwsgierige Amerikaanse toeristen naar binnen ‘Hallo, kunnen wij even kijken?’ Wat is dit, om heksen te wegen? ‘ Nog geen minuut later lopen de man en de vrouw in het rad en laten de as draaien die het touw met de emmer eraan laat dalen. Krakend komt het houten gebouw tot leven. De man merkt op dat je hier best een sportschool kan beginnen. Met spierkracht is de hele kraan aan het werk te krijgen. Houten assen en raderen brengen de beweging over, eigenlijk heel simpel.

‘Nu de kraan functioneert hopen wij op een groep vrijwilligers die mensen gaan rondleiden en wat vertellen. Vanaf 4 mei willen wij open op de zaterdagmiddagen tussen 13 -17 uur.
Als vrijwilliger hoef je natuurlijk niet alles te kunnen maar Engels en goed Nederlands zijn wel handig om het verhaal te vertellen.’

Interesse?
Aanmelden via de website
of post op facebook

De kraan in de 15de eeuw op het schilderij van Droochsloot (courtesy Centraal Museum). Kooplieden uit noord en zuid vervoerden hun waren over het water langs de Vaartse Rijn en de Vecht door de Oudegracht naar de stadskraan. De waar werd vervolgens naar de Waag (deel van het oude stadhuis) gebracht, geïnspecteerd en gewogen. Daarna werd er belasting geheven en konden de goederen verspreid worden over de stad.

Foto bovenin Kaspar Hanenbergh voor de kraan.

< naar bewoners-en-straten-overzicht