Tot eind december is de tijdelijke subsidieregeling kelderherstel voor keldereigenaren nog van kracht, daarna zou een definitieve, eenvoudige uitvoerbare en eerlijke regeling voor de lange duur ingevoerd kunnen worden. Een regeling die in overleg met de belangenorganisatie van werfkeldereigenaren (DUW) tot stand is gekomen.

Gebaseerd op onderzoek door verschillende onafhankelijke ingenieursbureaus liggen er nu drie voorstellen voor een kostenregeling. De eerste mogelijkheid: de gemeente betaalt het schadeherstel, tenzij is bewezen dat de eigenaar daaraan schuld heeft. Een andere keuze is het inschakelen van een onafhankelijke schade-expert, die de oorzaak van de schade beoordeelt. Op basis daarvan wordt besloten wie opdraait voor welke kosten. Tenslotte kan een subsidieregeling, waarbij de kosten worden verdeeld, uitkomst bieden.

Vertrouwen
‘De gemeente wil lessen trekken uit de schadeafhandeling door de overheid in Groningen en Limburg’, zegt wethouder Rachel Streefland. ‘Het doel is om het erfgoed te behouden en niet terecht te komen in een vertrouwensbreuk of een juridisch gevecht met onze burgers.’

Het pronkjuweel van de Binnenstad, de ruim 700 werfkelders zijn bijna 900 jaar oud. Bij ongeveer honderd kelders is schade geconstateerd. Eelko van den Boogaard, programmadirecteur Herstel Wervengebied ‘Het is bijna onmogelijk om vast te stellen wat precies de oorzaak is van de schade. Het is onduidelijk waarom de ene kelder er prima uitziet en de kelder ernaast niet. Aan de ene kant wil je duidelijkheid en dus simpele regels. Maar omdat elke kelder anders is, moet er ook maatwerk zijn. En dan is er ook nog spanning tussen een terechte vergoeding voor eigenaren én een eerlijke uitgave van gemeentegeld voor de hele stad.’

Herstel aan de werf in eerdere jaren © Ton Verweij

Op Vismarkt, Haverstraat, bij Magazijn de Zon en aan de Oudegracht lagen de afgelopen jaren 20 kelders open voor herstel. Een goed moment voor onderzoek. Van den Bogaard ‘Er zijn 5 typen scheuren gevonden, zwaar verkeer is er één van. Daarnaast zijn er ook 15 andere schadesoorten gevonden. Deze scheuren en schadesoorten hebben gezamenlijk 18 mogelijke oorzaken’. In een vervolgonderzoek wordt het een ander verder uitgewerkt.

Maatwerk
Er zijn meestal meerdere oorzaken waar het erfgoed onder lijdt, zoals vocht waardoor voegwerk uitwast, stucwerk die het vocht in de muren vasthoudt, maar ook trillingen door verkeer en ondeugdelijke aanleg van buizen en leidingen door nutsbedrijven. Dat er in 900 jaren oude monumentale kelders scheuren komen zal niemand verbazen. Werfkelders opknappen is maatwerk, dus eenvoudig zal het niet worden. 

Van den Boogaard ‘Een bepaald type schade kan zijn veroorzaakt door één oorzaak maar ook door meerdere oorzaken. Het is vaak niet mogelijk om de volgorde van het ontstaan van de schades te achterhalen. En daarmee is het bijna onmogelijk om exact te duiden wie verantwoordelijk is voor de schade.’

‘Wij ondersteunen zo goed als mogelijk financieel, technisch en organisatorisch de keldereigenaren. Het blijft een punt van zorg dat de verwachtingen van keldereigenaren reëel zijn en dat er niet te veel op het bordje van de keldereigenaren komt te liggen. Keldereigenaren moet verder ontzorgd worden.’ 
De gemeente wil in de toekomst een meer gecoördineerde aanpak programmeren per rak of straat, in overleg met individuele keldereigenaren en met nutsbedrijven.

Reparaties aan kelders bij de Oudegracht © Luuk Huiskes

Na consulatie van de DUW is een onafhankelijke procesbegeleider aangesteld. De eigenaren van werfkelders buigen zich de komende twee maanden over de voor- en nadelen van de drie voorstellen voor schadeafhandeling. Naar verwachting zullen zeventig keldereigenaren meedenken. Hun voorkeur legt de basis voor een advies aan de gemeenteraad over hoe de kosten verdeeld moeten worden. Eind 2024 kan dan de tijdelijke subsidieregeling vervangen worden door een definitieve subsidieregeling voor schadeherstel aan werfkelders. De werkzaamheden aan de werfkelder zijn pas rond 2050 afgerond.

Wethouder Rachel Streefland overlegt al langere tijd met andere steden die ook hun historische binnensteden moeten renoveren. Zij zullen het Rijk om een bijdrage vragen, want gemeenten kunnen deze lasten zeker niet alleen dragen.

< naar nieuws-overzicht