Hoewel het figuratieve werken zijn van dier en mens moet een beeld volgens Van de Vathorst de indruk geven dat het uit één vloeiende beweging is ontstaan. ‘Een compleetheid in zichzelf' zoals hij het noemde. Details laat hij weg, een treffend beeld rest. Daarbij speelt humor min of meer ook een rol in zijn werk. Dat is goed te zien bij Koopvrouw op de Vismarkt (1976). De kippen vliegen overduidelijk niet meer weg en om die zelfbewuste vrouw kom je niet heen. 

Na de Rijksacademie in Amsterdam in 1962 timmerde Van de Vathorst aan de weg met beelden, reliëfs en portretten van steen, terracotta en brons. En hij ontwierp penningen. In die tijd gunde de gemeente Utrecht hem toelages en kreeg hij een paar grote opdrachten. Maar ook buiten Utrecht was werk van hem te zien.
Vorig jaar kwam de kunstenaar nog in het nieuws omdat zijn werk aan de Oude Woudenbergse Zandweg, in de bossen tussen Zeist en Austerlitz, werd vernield. De bronzen reliëfs van het kunstwerk waren losgerukt en meegenomen. Drie jaar eerder had hij het beeld nog volledig gerestaureerd.

In 1985 ontwierp Van de Vathorst de Maartenspenning voor de stad Utrecht. En in 1988 een penning ter ere van het 600-jarig bestaan van de Domtoren en in 2001 de penning voor het Provinciaal Utrechts Genootschap (PUG). Voor die laatste ontving hij in 2005 een belangrijke internationale prijs, de J. Sanford Saltus Award van de American Numismatic Society. Burgemeester Opstelten reikte hem al eerder in 1997 de Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw uit.

Koopvrouw op de Vismarkt is een geschenk van Vroom & Dreesman aan de gemeente Utrecht ter gelegenheid van de verhuizing in 1975 van Vroom & Dreesman van de Stadhuisbrug naar winkelcentrum Hoog Catharijne. In de omgeving ligt de straat Hanengeschrei en de vroegere pluimveemarkt.

In de Binnenstad zijn in totaal zes werken van Van de Vathorst te zien. Het beeld Koopvrouw op de Vismarkt (1976) en de buste van Anton Geesink (1995) bij de Jacobikerk kent iedereen. In Muziekcentrum Tivoli Vredenburg is een brons van Willem Pijper te bewonderen. Aan de Domstraat realiseerde hij een gedenksteen met een gedicht van Hendrik Marsman en een andere gedenksteen, voor Clare Lennart, is te vinden aan de Nicolaïkerk. Een van zijn grootste werken is Deuren van de Domkerk in Utrecht, onthuld in 1996.

Theo van de Vathorst bij de Deuren van de Dom (©Luuk Huiskes detail uit een foto opgenomen in het fotoboek Utrechtse Kunstenaars) 

De toenmalige houten ingangsdeuren van de Dom verving Van de Vathorst door bronzen deuren. Bovenin, in een enorme cirkel, is Sint Maarten uitgebeeld. Hij is patroonheilige van de kerk en van de stad Utrecht. De heilige bekleedt met een majestueus gebaar een naakte bedelaar met de helft van zijn grote mantel, een daad van barmhartigheid. Maar ook met een uitnodigend gebaar, je bent welkom in de kerk.

De enorme bronzen deuren zijn versierd met kleine voorstellingen in reliëf van mensen en dieren en een veelheid van strofen uit teksten in allerlei talen en lettertypen.
Theo van de Vathorst kwam op het idee omdat in de middeleeuwen het stadsbestuur belangrijke afkondigingen op kerkdeuren spijkerden. Een soort mededelingenbord voor de burgers. In deze traditie heeft hij de tekst uit Mattheüs 25 vs. 31-46 gebruikt. De tekst gaat over het laatste oordeel en de werken van barmhartigheid, de naastenliefde. Mensen uit alle windstreken kunnen ze lezen. De teksten zijn in het Engels, Fries, Grieks, Japans, Nederlands, Latijn en Syrisch. Theo van de Vathorst vertelde ooit hoe hij op het idee kwam.  De vele Japanse toeristen destijds op het Domplein inspireerden hem om een vertaling in het Japans op te nemen. De teksten komen oorspronkelijk uit het hedendaagse Syrië, dus de oorspronkelijke teksten zijn ook te vinden. En waarom Fries? De dominee van de Dom in die tijd kwam uit Friesland.

Theo van de Vathorst laat onze stad een rijk oeuvre na met toegankelijk kunst. Hij was jarenlang lid van Kunstliefde.
In de Toonkamer aan de Oudegracht 341 is sinds een aantal weken een tentoonstelling ingericht als eerbetoon aan Theo van de Vathorst.

Fotografie: Luuk Huiskes

< naar nieuws-overzicht