Wij gebruiken met drie personen jaarlijks ongeveer 2500 m3 gas voor verwarming en warm douchewater en 4000 kWh elektriciteit. We leveren wel 1200 kWh terug aan het net met onze zeven zonnepanelen. Onze energienota bedraagt 350 euro per maand. De panelen konden we zo neerleggen dat ze vanaf de straat en vanaf de achterkant van de woning niet zichtbaar zijn.
Energieverbruik is natuurlijk afhankelijk van de gezinssamenstelling, het gedrag van de bewoners, de bouw van het huis en natuurlijk het weer. Wij wonen energiebewust in een rijksmonument (ook van binnen) uit circa 1400. De monumentenstatus beperkt ons zowel buiten als binnen beperkt in aanpassingen.
Duurzaam verwarmen van een monument is lastig. In de loop der jaren, al lang voor de energiecrisis, hebben we zoveel mogelijk energiebesparende maatregelen genomen in ons grachtenpand. De woning was toen we er introkken in 1986, in slechte staat. Zo had het dak geen dakbeschot.
Bij de renovatie hebben we glaswoldekens op het dak laten leggen. In het hele huis hebben we cv-radiatoren geïnstalleerd, vloerverwarming is niet mogelijk. Inmiddels zijn we al aan onze tweede ketel toe, dit maal een HR-ketel. De cv-leidingen hebben we geïsoleerd met buisisolatie. Doordat de leidingen lang zijn, scheelt dat energieverlies in ruimtes die niet of weinig verwarmd worden.
De negen kamers moeten allemaal apart verwarmd kunnen worden. We hebben daarom geen kamerthermostaat; alle radiatoren hebben thermostaatkranen. Onder de radiatoren zitten kleine ventilatoren die zorgen voor een zo snel mogelijke en efficiënte verwarming.
Om de efficiëntie van de cv verder te verbeteren passen we de watertemperatuur handmatig aan op de buitentemperatuur. Bij hogere buitentemperaturen kan de watertemperatuur van de cv-ketel omlaag wat een beter rendement oplevert.

Dubbel glas
We kwamen er vrij snel achter dat we de grote schuiframen in de woonkeuken aan de straatzijde beneden niet konden openzetten vanwege de veiligheid. Daarom konden we er makkelijk dubbelglas in laten zetten. De grote kieren kitten we meteen dicht.
De binnenluiken aan de tuinkant gaan 's avonds dicht en 's ochtends weer open @ Iris Tasseron

Een paar jaar geleden hebben we dubbel glas gezet in de ramen en deuren achter, samen met het deels vervangen van kozijnen en sponningen. De vijf zware schuiframen van 1.20 x 2 m moesten voorzien worden van trekveren om ze nog te kunnen openen.
Dit vergde een grote investering die pas na vele jaren terugverdiend zal zijn. Naast zoveel mogelijk tochtstrips blijft er dan niet zoveel over om het pand verder te isoleren (tocht is niet geheel te voorkomen, we hebben in ieder geval geen luchtverversing nodig). Er zijn geen spouwmuren en vloerisolatie is door de keldergewelven ook niet mogelijk. Hoewel de kelders ook niet ongunstig als isolatie zullen zijn.

In slaapzak op de bank
Na deze aanpassingen kun je alleen je gedrag nog aanpassen. We zijn gepensioneerd en veel thuis. Overdag zitten we in de woonkeuken en ’s winters verwarmen we alleen die. ’s Avonds zitten we in de huiskamer en dan pas gaat daar de verwarming aan en in de keuken uit. Om die kamer snel op temperatuur te brengen hebben we een bijna 100 jaar oude potkachel staan die we een uur of twee stoken met hout. We zijn ons er van bewust dat hierdoor uitstoot van CO2 en fijnstof ontstaat.
De stralingswarmte zorgt direct voor een aangenaam gevoel. Onze zoon, die op de eerste verdieping woont, verwarmt zijn huiskamer dikwijls helemaal niet, al is het slechts 15 ºC. Als hij ’s avonds een film kijkt, kruipt hij in zijn slaapzak op de bank. Hij voelt zich daar prima bij. Alle overige ruimtes – de slaapkamers, gangen, douches en wc’s – worden niet verwarmd en dat vinden we alleen maar prettig. Wel een lekker dik dekbed op de bedden.
’s Nachts gaat de cv-ketel helemaal uit. De afkoeling valt enorm mee. Vooral de huiskamer is in principe goed geïsoleerd doordat deze aan twee buurpanden grenst, één zijde aan de gang grenst en de buitenzijde goed geïsoleerd is door dubbele beglazing en houten lambrisering (het hout en de lucht erachter isoleren goed), bovendien kunnen ‘s avonds de binnenluiken dicht.

Niet onder de 16 ºC
Binnenluiken hebben we in alle ruimten op de begane grond aan de tuinkant. De dikke muren houden veel warmte vast. Dit zorgt ervoor dat de temperatuur ook bij lage buitentemperaturen niet onder de 16 graden zakt (mits er natuurlijk regelmatig gestookt wordt). ’s Zomers is het voordeel dat de kamer lang koel blijft. De woonkeuken is veel slechter geïsoleerd, vooral door de grote niet geïsoleerde buitenmuur aan de steegzijde.
Kortom, door de aanpassingen aan het pand kunnen wij met onze instelling daar prima en voorlopig zonder al te hoge energierekening wonen. Hoe dat in de toekomst zal zijn is nog een vraag. Hoe zal de gasprijs zich ontwikkelen?

Geen warmtepomp
Toen we onze cv-ketel moesten vernieuwen, hebben we overwogen of we niet beter gelijk een warmtepomp konden aanschaffen. De belangrijkste reden om dit niet te doen is dat een warmtepomp alleen lage watertemperaturen levert en bovendien zou die nu nog lawaaiige pomp naast onze slaapkamer moeten komen.
De vraag is wel of er in de toekomst nog aardgas beschikbaar zal zijn. Vooralsnog is de planning van de gemeente dat er pas in 2050 een regeling komt voor de energietransitie in de Binnenstad.
Voor hogere watertemperaturen kan stadsverwarming een optie zijn. Hoe deze stadsverwarming in grachtenpanden aangeleverd moet worden is de vraag. De leidingen kunnen niet zondermeer in de straat worden gelegd: onze kelders zitten daarvoor te dicht onder de bestrating.
Op sommige plaatsen zijn in het verleden wel leidingen op de gracht gelegd, maar daarvoor moesten die door de kelderboog. Niet iets wat je nog graag laat doen. Hopelijk zijn er voor 2050 betere oplossingen beschikbaar. Bijvoorbeeld waterstofgas. Waarschijnlijk is dit een probleem voor onze opvolgers. Misschien onze zoon.

Fotografie © Iris Tasseron

< naar nieuws-overzicht