Veel van die panden waren vroeger ontoegankelijk. Anderzijds waren er ook gebouwen die juist wel bedoeld waren om zich open te stellen voor anderen. Denk aan ziekenhuizen, gasthuizen, weeshuizen, kerken, huisjes voor armlastigen.
Natuurlijk is de Domtoren te bezichtigen, net als de kerken. Buitenkansjes zijn dit keer de Inktpot en de gevangenis Wolvenplein – dit jaar voor het laatst in oude staat.
Tijdens de komende Open Monumentendag is in de Binnenstad een route uitgezet langs panden van ‘zorg en naastenliefde’, waaronder het oude AZU-gebouw, de panden van de RK Aalmoezenierskamer en enkele ‘kameren’ en hofjes.
 
De zorg- en naastenliefderoute gaat langs:

Het Oud Katholiek Weeshuis & Oude Mannen- en Vrouwen Huis, Mariaplaats
Dit pand bestaat uit verschillende delen. Het oudste deel is het choraalhuis van de voormalige Mariakerk, waarvan de westarm van de pandhof St. Marie werd opgenomen. Het pand werd in 1729 gekocht door de ORKA (Oude Roomsch Katholieke Aalmoezenierskamer). Zij vestigde er een weeshuis, dat in 1739 werd uitgebreid met een extra gebouw. Later werd het een bejaardenhuis.

Voormalig ziekenhuis Joannes de Deo/HKU, Mariaplaats (wachtlijst)
Dit pand werd in 1895 gebouwd als ziekenhuis in opdracht van de Broeders van Barmhartigheid van St. Joannes de Deo. Zij verzorgden al sinds 1889 zieken in een pand aan de Lange Nieuwstraat maar hadden daar te weinig ruimte. Omdat de kosten tijdens de bouw hoger uitvielen werd alleen het gedeelte vanaf de trapgevel links gebouwd. In 1928 werd het rechterdeel alsnog gebouwd. Sinds 1971 is het pand in gebruik door het Utrechts Conservatorium.

Voormalig Kunst & Wetenschappen/HKU, Mariaplaats
Dit kolossale gebouw werd gebouwd als Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen in 1844-46, met neoclassicistische gepleisterde gevels en een blokvormige plattegrond, dat zowel in de lengte als de breedte symmetrisch is. De entree wordt benadrukt door drie dubbele deuren met een breed balkon. Het interieur kent een geornamenteerde gietijzeren spiltrap en de vorm van de zaal toont de hier vroeger aanwezige Mariakerk.

Duitsche Huis, Springweg (reserveren)
De Ridderlijke Duitsche Orde (Balije van Utrecht is in de 13e eeuw ontstaan toen Katholieke ridders tijdens de kruistochten een hospitaal oprichtten. Toen Nederland in de 17de eeuw protestants werd, scheidde de Utrechtse orde zich af van de Katholieke Duitsers. De ridders zetten zich in voor mensen met een beperking, maar ook voor zieken, dakloze jongeren en mensen met een verslaving.

Karel V
In 1807 kocht Lodewijk Napoleon het gebouw om hier een militair hospitaal te vestigen, dat uiteindelijk dienst deed tot 1990.

Bartholomeus Gasthuis (reserveren)
Al vanaf de 14e eeuw worden hier langdurige zieken verpleegd. In 1632 werd de regentenzaal gebouwd, ingericht met prachtige blauwe gobelins met natuurvoorstellingen. Het is het enige gasthuis in Nederland dat al zo lang onafgebroken als zodanig functioneert.

Oude AZU
Utrecht kreeg in 1817 het eerst academische ziekenhuis van Nederland, aanvankelijk aan de Lange Jufferstraat. Toen daar te weinig ruimte was, werd dit pand. Het werd 150 jaar geleden in gebruik genomen en deed tot 1989 dienst als ziekenhuis.

Kameren Maria van Pallaes
De twaalf ‘kameren van Maria van Pallaes’, armenwoningen, zijn gebouwd in 1651. Maria van Pallaes wilde haar vermogen besteden aan armenzorg en legde het beheer en de zorg voor deze kameren vast in haar testament. De woningen waren relatief ruim voor die tijd en hadden aan de achterzijde een gezamenlijke strook tuin.

Refectiekamer, Nieuwegracht 205 (reserveren)
Dit hoekpand uit 1651 vormde samen met de aangrenzende armenhuisjes de kameren van Maria van Pallaes. In dit pand bevond zich de bestuurskamer voor de regenten (de zogeheten refectiekamer).

Hiëronymushuis, Maliesingel
Dit monumentale pand werd in 1874 gebouwd als bejaarden- en weeshuis. Alfred Tepe, onder meer bekend van de Willibrorduskerk in Utrecht, ontwierp het symmetrische gebouw in neogotische stijl, inclusief kapel.

Voormalig Israëlitisch Weeshuis/Merkaz, Nieuwegracht (reserveren)
Dit pand werd in 1871 gebouwd en in 1884 verbouwd naar een weeshuis voor Joodse kinderen en halfwezen. In de eerste jaren van de oorlog werden er joodse kinderen uit andere plekken opgevangen maar tegen het einde van 1942 waren alle bewoners gedeporteerd naar kamp Westerbork. Na de oorlog werd het onder meer gebruikt als (kinder)ziekenhuis en tegenwoordig als opvang van het Leger des Heils.

Gasthuis Leeuwenbergh
In 1567 werd dit pesthuis gebouwd met geld uit de nalatenschap van Agnes van Leeuwenberch. De Fransen vorderden het pand in 1672 en richtten er een militair hospitaal in. In 1844 deed het tijdelijk dienst als Scheikundig Laboratorium en vanaf 1908 werd het pand in gebruik genomen door de Faculteit der Farmacologie van de universiteit. Daarna is het onder andere gebruikt als kerkgebouw en concertgebouw.
 

Bruntenhof, tuin
De kameren van de Bruntenhof werden in 1621 door advocaat Frederik Brunt gesticht op het erf van zijn huis Klein Lepelenburg, waarvan de 14de-eeuwse restanten in het hoofdgebouw bewaard zijn. Rooms-katholieke armen konden hier vrij wonen en ontvingen levensmiddelen en brandstof. De fraaie, geometrische tuin heeft nog een 17de-eeuws karakter.

Catharijneconvent/museum, Lange Nieuwstraat (rondleiding buiten)
Het museum zit in het voormalige Catharijneconvent en het Catharijnegasthuis. In het gasthuis verzorgden de kloosterlingen al vanaf de 13de eeuw de zieken. Toen in 1636 de Universiteit Utrecht werd opgericht, werd het academisch ziekenhuis. Een medische kruidentuin werd aangelegd op bolwerk Sonnenborgh. In 1811 verhuisde het ziekenhuis vanwege ruimtegebrek.

Margarethenhof, Jansveld (poort naast nr 18)
In 1367 werd hier door een hoge geestelijke een gasthuis gebouwd. In de 16de eeuw verbouwde men het huis tot 20 kameren voor armlastigen, die werden verzorgd met turf en aalmoezen

Voor andere panden die in de Binnenstad geopend zijn: https://www.openmonumentendagutrecht.nl/routes/erfgoed-voor-iedereen/

< naar nieuws-overzicht