De verdichting – het bouwen van meer woningen binnen de bestaande bebouwde ruimte – blijkt een belangrijk thema. Of ‘verhokking’, zoals een deelneemster aan de bijeenkomst in buurthuis In de 3 Krone op 21 oktober het liever noemt. Verdichting is een belangrijke beleidsambitie van de gemeente.In de binnenstad zie je de verdichting terug in de komst van steeds meer woontorens, onder meer aan het Jaarbeursplein. Daarnaast worden veel woningen opgesplitst in appartementen/studio’s en komen er meer locaties van AirBnB. Dat heeft grote gevolgen voor de toegankelijkheid van de openbare ruimte en daarmee de leefbaarheid. ‘Er wonen steeds meer mensen op steeds minder vierkante meter’, vindt Frank van Eijkern, bewoner van de Nieuwegracht en lid van Actiegroep Binnenstad030.

Steeds meer mensen zoeken vertier in de Binnenstad © Gert-jan Peddemors

‘Waar gaan die mensen allemaal naartoe om te bewegen, te ontspannen en uit te gaan?’, vraagt Nanda, wonend aan het Geertebolwerk. Een zichtbaar nadelig gevolg van de verdichting: de massa’s her en der geparkeerde fietsen en zeer drukke kruispunten. Enkele deelneemsters aan de eerdergenoemde themabijeenkomst overwegen zelfs te vertrekken uit de Binnenstad. Een van hen: ‘Mijn woning aan de Haverstraat is toe aan een opknapbeurt. Maar ik kan geen schilder of loodgieter krijgen, omdat zij hun auto met materiaal niet kwijt kunnen. Ik heb de gemeente gebeld om een parkeervergunning voor hen, maar daar geven ze vooralsnog niet thuis. Dus, ik denk er nu over om dan maar te verhuizen’. Niet alleen vakmensen die voor hun werk in de Binnenstad moeten zijn, kunnen geen parkeerplaats vinden. Ook voor hulpverleners en mantelzorgers wordt het centrum steeds minder bereikbaar. Een pasjesysteem zou dit probleem kunnen oplossen.

Verpretting
‘Maar denk ook aan, wat ik noem, de verpretting van de Binnenstad’, zegt Ria Tijmensen, wonend aan de Oudegracht en vrijwilliger bij buurthuis In de 3 Krone. 'Utrecht moet geen tweede Amsterdam worden. Niet alleen komen er steeds meer horecagelegenheden enterrassen, het aantal bezoekers groeit. Dat zijn niet alleen toeristen uit het buitenland, maar ook uit Nederland of het zijn stadgenoten’. Ze noemt de Binnenstad ‘kampioen evenementen’. ‘Mijn zorg is hoe we onze kleine middeleeuwse binnenstad leefbaar houden en hoe vele groepen kunnen blijven genieten van de sfeervolle stad’. De leefbaarheid en de commercie staan soms op gespannen voet met elkaar, vindt Tijmensen. Samen met medebewoners onderhoudt zij de NV Huistuin, het parkje achter het oude Tivoli. ‘Het is er vaak druk door de aanwezige kinderdagverblijven, grote groepen toeristen, sportactiviteiten en picknickende bewoners. Het parkje wordt in de zomer echt overlopen. ’s Avonds moeten we de picknickbankjes vastzetten met sloten. ‘s Morgens ruimen we het achtergebleven afval op, en zie ik dat de plantjes in mijn plantenbakken zijn vervangen door blikjes. Dan is de Binnenstad’ niet fijn om in te wonen’.

Hoe deze overlast aan te pakken? ‘Bewoners en bezoekers zouden meer rekening met elkaar moeten houden, daarnaast kan de handhaving beter’, aldus Tijmensen.

Doorn in het oog
De gemeente doet haar best om de (Binnen)stad aantrekkelijk te maken voor fietsers en wandelaars/bezoekers. Er komen steeds meer vrij liggende fiets- en wandelpaden; het aantal parkeerplaatsen vermindert drastisch en de (Binnen)stad wordt steeds meer autoluw. Bewoners waarderen dat, mits hun woning bereikbaar blijft. Vooral over de vernieuwing van de Catharijnesingel, waar de auto nu te gast is, zijn de meeste mensen erg tevreden. Ook het behoud en de uitbreiding van het groen, bijvoorbeeld bij de herstelde singel, kan op enthousiasme rekenen. Maar er blijft ook nog veel te wensen over. Zo ervaren meerdere bewoners de geveltuintjes die ook door de gemeente worden gepromoot, als een doorn in het oog. Ook de steeds vaker leegstaande winkels zien bewoners als een probleem. Dat speelt trouwens in alle grote steden; in Utrecht valt het relatief mee. Toch is het in sommige winkelstraten, bijvoorbeeld de Steenweg, ’s avonds wel erg donker en stil, ook omdat er boven de winkels nog maar beperkt gewoond wordt. Dat zou anders kunnen, door de woonfunctie in deze straten te stimuleren. Meerdere bewoners vinden de toename van particuliere verhuur een slechte ontwikkeling. Zij wijzen op enkele grote appartementencomplexen, waar een derde tot bijna de helft van de oorspronkelijke koopwoningen is verhuurd.

Bellenbord
Huurders hechten doorgaans veel minder belang aan een goede leefomgeving, onderhoud of sociale contacten. Een bewoner van een complex waar veel koopwoningen zijn verhuurd: 'Op het bellenbord staan heel veel namen die niet meer kloppen. Bewoners kennen elkaar nauwelijks, laat staan dat ze elkaar groeten’. Ook verduurzaming van het gebouw komt vaak niet van de grond. Verhuurders stemmen bijvoorbeeld tegen het installeren van zonnepanelen, omdat het hén geld kost en zij er zelf niet van profiteren. Weliswaar heeft Gemeente Utrecht in 2020 de zogeheten zelfbewoningsplicht ingevoerd. Maar deze geldt voor woningen tot maximaal 307.400 euro, terwijl de woningprijzen in de Binnenstad vaak veel hoger liggen. Er zijn plannen om dit bedrag te verhogen, maar of dit afdoende is, is de vraag. 

Verreweg de meeste bewoners (90 procent) zijn positief over het wonen in de Binnenstad, zo blijkt uit de Inwonersenquête 2021 van de gemeente Utrecht. Maar als het over de toekomst van hun wijk gaat, denkt volgens diezelfde enquête een kleine 20 procent dat deze slechter wordt. Bewoners zijn met name ontevreden over: lawaai, rommel en afval op straat,en fietsen op de stoep. Dat komt dus in grote lijnen overeen met de voor dit artikel opgetekende verhalen van bewoners. De vraag is vervolgens hoe de gemeente de ontevredenheid van een groep bewoners kan verminderen. Dat kan door naar hen te luisteren en hun stem door te laten klinken bij de gemeente en andere instanties, die voor oplossingen kunnen zorgen. Helaas bestaat de Wijkraad, die de stem van de Binnenstadsbewoners zou kunnen vertegenwoordigen, sinds een paar jaar niet meer. Het Wijkplatform, dat in alle wijken de Wijkraad zou moeten opvolgen, komt in de Binnenstad moeizaam van de grond (zie vorige krant). Kortom, er is genoeg werk aan de winkel.

< naar nieuws-overzicht